Syllabus and Structure of Question Paper of Social science for September Exam 2025
ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ: ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ (ਕਲਾਸ 10ਵੀਂ) SET 2
ਕੁੱਲ ਅੰਕ: 80
ਸਮਾਂ: 3 ਘੰਟੇ
ਭਾਗ-ਓ: ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (10 ਅੰਕ)
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1 ਅੰਕ ਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ।
ਭੂਗੋਲ (2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
(i) ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ii) ਰਾਜਸਥਾਨ (iii) ਗੁਜਰਾਤ (iv) ਝਾਰਖੰਡ -
ਪੌਣਾਂ, ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ?
(i) ਭੂਮੀ ਵਰਤੋਂ (ii) ਸਾਧਨ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ (iii) ਭੌਂ-ਖੋਰ (iv) ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (3 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਕਲਿਆਣ ਸੰਬੰਧੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕਿਸ ਨੇ ਦਿੱਤੀ?
(i) ਐਡਮ ਸਮਿਥ (ii) ਐਲਫਰਡ ਮਾਰਸ਼ਲ (iii) ਏ.ਸੀ. ਪੀਗੂ (iv) ਸੈਮੂਅਲਸਨ -
ਮੁਦਰਾ ਸਫੀਤੀ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
(i) ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘਾਟਾ (ii) ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ (iii) ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ੀ (iv) ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ -
ਮਲਕੀਅਤ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
(i) ਦੋ (ii) ਤਿੰਨ (iii) ਚਾਰ (iv) ਪੰਜ
ਇਤਿਹਾਸ (4 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਭਾਵ ਸੀ?
(i) "ਨਾ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ, ਨਾ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ" - ਭਾਵ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹਨ
(ii) "ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ" - ਭਾਵ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਪਾਰ
(iii) "ਵਾਹਿਗੁਰੂ" - ਭਾਵ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਇੱਕ ਹੈ
(iv) "ਕਿਰਤ ਕਰੋ, ਨਾਮ ਜਪੋ, ਵੰਡ ਛਕੋ" - ਭਾਵ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰੋ -
ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬਹਿਲੋਲ ਖਾਂ ਲੋਧੀ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਸੀ?
(i) 1400 ਈ. ਤੋਂ 1449 ਈ. (ii) 1450 ਈ. ਤੋਂ 1489 ਈ. (iii) 1490 ਈ. ਤੋਂ 1520 ਈ. (iv) 1526 ਈ. ਤੋਂ 1556 ਈ. -
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸੁਪਤਨੀ ਬੀਬੀ ਸੁਲੱਖਣੀ ਜੀ ਕਿੱਥੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ?
(i) ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ (ii) ਬਟਾਲਾ (iii) ਤਲਵੰਡੀ (iv) ਕਰਤਾਰਪੁਰ -
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਹੱਦ ਕਿਹੜਾ ਦਰਿਆ ਸੀ?
(i) ਸਤਲੁਜ (ii) ਰਾਵੀ (iii) ਬਿਆਸ (iv) ਚਨਾਬ
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਕਿਹੜੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਵੰਡ ਦੀ ਔਕੜ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ?
(i) ਸਕਾਟਲੈਂਡ (ii) ਫਰਾਂਸ (iii) ਉੱਤਰੀ-ਆਇਰਲੈਂਡ (iv) ਵੇਲਜ਼
ਭਾਗ-ਅ: ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (10 ਅੰਕ)
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1 ਅੰਕ ਦਾ ਹੈ। ਖਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ, ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ/ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ।
ਭੂਗੋਲ (3 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ: ਜਵਾਰੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ______ ਸੋਮਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
-
ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ/ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ: ਭੌਂ-ਖੋਰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
-
ਸਹੀ/ਗਲਤ: ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ, ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ਾਂ - ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮੇ/ਸਾਧਨ ਹਨ।
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ: ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਸ਼ਬਦ ______ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
-
ਸਹੀ/ਗਲਤ: ਮੈਕਰੋ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਸ਼ਬਦ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ MACROS ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ (3 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ/ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
-
ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ: ਦੋ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ______ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
-
ਸਹੀ/ਗਲਤ: ਇਬਰਾਹੀਮ ਲੋਧੀ ਇੱਕ ਬਹਾਦੁਰ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਸਫ਼ਲ ਜਰਨੈਲ ਸੀ।
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ (2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ/ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ: ਇਸਤਰੀਵਾਦ ਜਾਂ ਔਰਤਵਾਦ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
-
ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ: ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਤੱਤ ਨੇ ਜਾਤੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ______ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਭਾਗ-ੲ: ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (24 ਅੰਕ)
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3 ਅੰਕ ਦਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 30-50 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ।
ਭੂਗੋਲ (2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੌਂ-ਖੋਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਕਦਮ ਲਿਖੋ।
-
ਚਲੰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਦੁਰਲੱਭਤਾ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
-
ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਲਿਖੋ।
ਇਤਿਹਾਸ (3 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਰਚੀਆਂ ਚਾਰ ਬਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
-
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਗੋਰਖਮਤਾ ਵਿਖੇ ਸਿੱਧਾਂ ਤੇ ਜੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ?
-
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ 'ਸਪਤ-ਸਿੰਧੂ' ਕਿਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਉਂ?
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੇ ਕੋਈ ਦੋ ਕਾਰਕ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਭਾਗ-ਮ: ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (20 ਅੰਕ)
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5 ਅੰਕ ਦਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 100-120 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ। (100% ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੋਟ)
ਭੂਗੋਲ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
‘ਸਾਧਨਾਂ’ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ ਕਰੋ। ਕਿਸੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ ਕਰੋ।
ਜਾਂ
ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸੋਮਿਆਂ ਦਾ ਉਪਭੋਗ ਕਿਵੇਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਆਰਥਿਕ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ।
ਜਾਂ
ਸਰਵਜਨਕ ਵਿੱਤ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ? ਸਰਵਜਨਕ ਵਿੱਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੱਦਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ?
ਇਤਿਹਾਸ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਲਿਖੋ।
ਜਾਂ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਕਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ।
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
-
ਸੰਘ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਢੰਗ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ।
ਜਾਂ
ਸਮਾਜਿਕ ਵੰਡ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਪਹਿਲੂ, ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਭਾਗ-ਹ: ਕੇਸ ਸਟਡੀ / ਸਰੋਤ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (8 ਅੰਕ)
ਇਸ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ, ਹਰੇਕ 4 ਅੰਕ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਧੀਨ 1 ਅੰਕ ਦੇ 4 ਉਪ-ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣਗੇ।
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
ਕੇਸ ਸਟਡੀ 1: ਉਧਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਰੋਤ
ਮੰਨ ਲਓ, ਤੁਹਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਧਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਉਧਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ: ਸੈਂਟਰਲ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵ ਬੈਂਕ ਲਿਮਟੇਡ, ਬਜਾਜ ਫਾਇਨਾਂਸ, ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ. ਬੈਂਕ, ਐਚ.ਡੀ.ਐਫ.ਸੀ. ਬੈਂਕ, ਮਹਿਲਾ ਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਐਕਸਿਸ ਬੈਂਕ, ਮਹਿੰਦਰਾ ਫਾਇਨਾਂਸ। ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਵੀ ਭਿੰਨ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਘਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਵਿਆਹ, ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂ ਮੈਡੀਕਲ ਖਰਚੇ ਲਈ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਵੈ-ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿੱਜੀ ਖਰਚੇ, ਕਾਰ ਲੈਣ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਲਈ, ਕਿਸਾਨ ਨਵੇਂ ਬੀਜ, ਖਾਦ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਖਰੀਦਣ ਵਾਸਤੇ, ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
(i) ਉਧਾਰ ਦੇ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਈ ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿਓ ਜੋ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
(ii) ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ? ਕੋਈ ਦੋ ਉਦੇਸ਼ ਦੱਸੋ।
(iii) ਈ-ਬੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ 'ਈ' ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ?
(iv) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਰੰਸੀ ਨੋਟ ਕੌਣ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ (1 ਪ੍ਰਸ਼ਨ)
ਕੇਸ ਸਟਡੀ 2: ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਮੰਡਲਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਖਿਆ ਹੋਰ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਹੋਰ ਦੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਦਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 543 ਸੀਟਾਂ ਉੱਪਰ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 22 ਇਸਤਰੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਛੇਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਕੇਵਲ 19 ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ 79 ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਘਾਟ, ਆਰਥਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਕਮੀ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਸੋਚ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ।
(i) ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਹੈ?
(ii) ਕਿਹੜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ?
(iii) ਭਾਰਤ ਦੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਕੋਈ ਦੋ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ।
(iv) ਪਹਿਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ?
ਭਾਗ-ਕ: ਨਕਸ਼ਾ ਕਾਰਜ (8 ਅੰਕ)
-
ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 6 ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ 4 ਸਥਾਨ ਦਰਸਾਓ:
(i) ਚਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਇੱਕ ਰਾਜ (ii) ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੌਫੀ ਹਾਊਸ (iii) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (ਲੋਨਾਰ ਝੀਲ) (iv) ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ (ਜੀਵ ਰਿਜ਼ਰਵ ਖੇਤਰ) (v) ਉੱਚ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਵਾਲਾ ਰਾਜ (vi) ਗੁਜਰਾਤ (ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ) -
1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 6 ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ 4 ਸਥਾਨ ਦਰਸਾਓ:
(i) ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ (ii) ਸੈਦਪੁਰ (ਐਮਨਾਬਾਦ) (iii) ਕਰਤਾਰਪੁਰ (iv) ਲਾਹੌਰ (v) ਗੋਰਖਮਤਾ (vi) ਤੁਲੰਬਾ
ENGLISH MEDIUM
Question Paper: Social Studies (Class 10th)
Total Marks: 80
Time: 3 Hours (Suggested)
Part-O: Multiple Choice Questions (10 Marks)
Each question carries 1 mark. Choose the correct option.
Geography (2 Questions)
-
Which of the following types of resources is raw iron?
(i) Renewable (ii) Continuous flow (iii) Biotic resource (iv) Non-renewable -
What is the main reason for land becoming barren in Punjab?
(i) Intensive farming (ii) Excessive irrigation (iii) Deforestation (iv) Due to grazing by animals
Economics (3 Questions)
3. Which of the following is included in economic development?
(i) Quantitative change (ii) Qualitative change (iii) Both (i) and (ii) (iv) Standard of living
-
The Physical Quality of Life Index was constructed by whom?
(i) Morris D. Morris (ii) United Nations Development Program (iii) United Nations Organization (iv) United Nations Children's Fund -
Which of the following economic activities is included in the secondary sector?
(i) Mining (ii) Manufacturing (iii) Transport and communication (iv) All of the above
History (4 Questions)
6. Din-e-Ilahi is a proof of the liberal policy of which emperor?
(i) Aurangzeb (ii) Ashoka (iii) Nasraj-ud-Daula (iv) Akbar
-
What kind of Janau (sacred thread) did Sri Guru Nanak Dev Ji want?
(i) Made of cotton thread (ii) Made of threads of virtues (iii) Made of silk thread (iv) Made of gold thread -
When did Babur achieve victory over Punjab?
(i) 1450 AD (ii) 1489 AD (iii) 1526 AD (iv) 1524 AD -
In which period was Punjab called 'Sapta-Sindhu'?
(i) Mughal period (ii) Vedic period (iii) British period (iv) Mauryan period
Civics (1 Question)
10. In which of the following years were Lok Sabha elections not held?
(i) 2004 (ii) 2009 (iii) 2011 (iv) 2014
Part-A: Objective Type Questions (10 Marks)
Each question carries 1 mark. Fill in the blanks, state True/False or answer in one word/one sentence.
Geography (3 Questions)
1. Fill in the blank: Untidy consumption and indiscriminate use of resources lead to socio-economic and environmental problems.2. Answer in one word/one sentence: What is uncultivable land called?
3. True/False: Tidal energy is considered a renewable resource.
Economics (2 Questions)
4. Fill in the blank: For economic development, national income should have a long-term increase.
5. True/False: Economic growth and economic development are synonymous terms.
History (3 Questions)
6. Answer in one word/one sentence: What does Sacha Sauda mean?
7. Fill in the blank: Punjab is derived from two Persian words - Panj and Aab.
8. True/False: Bahlol Khan Lodhi was the Sultan of Delhi from 1450 AD to 1489 AD.
Civics (2 Questions)
9. Answer in one word/one sentence: Write one aspect of the social division of society.
10. Fill in the blank: The language of the native people of Sri Lanka is Sinhala.
Part-E: Short Answer Questions (24 Marks)
Each question carries 3 marks. Answer in approximately 30–50 words.
Geography (2 Questions)
1. What are biotic and abiotic resources? Give examples.2. What is soil erosion? Give examples.
Economics (2 Questions)
3. What is meant by sustainable development? Why is it necessary?
4. What is per capita income?
History (3 Questions)
5. Describe the Janau ceremony of Sri Guru Nanak Dev Ji.
6. Where did Sri Guru Nanak Dev Ji go during his second Udasi?
7. What impact did the rivers of Punjab have on its history?
Civics (1 Question)
8. Name two questions that arise in mind to understand democracy.
Part-M: Long Answer Questions (20 Marks)
Each question carries 5 marks. Answer in approximately 100–120 words. (100% Internal Choice)
Geography (1 Question)
1. Explain the agricultural seasons in India. OR
What is land use? Illustrate and explain the main purposes of land use.Economics (1 Question)
2. Explain the contribution of the service sector to India's development.
OR
Distinguish between economic growth and economic development.
History (1 Question)
3. Write about any six teachings of Sri Guru Nanak Dev Ji.
OR
Shed light on the childhood of Sri Guru Nanak Dev Ji.
Civics (1 Question)
4. What is federalism? What are its types? Explain with examples.
OR
Write a detailed note on the Constitutional lists (Union, State, Concurrent) as per the Indian Constitution.
Part-H: Case Study / Source-Based Questions (8 Marks)
This section have 2 questions, each carrying 4 marks. Each question will have 4 sub-questions of 1 mark each.
Economics (1 Question)
Case Study 1: Sustainable Development
Read the paragraph and answer the following questions:
Sustainable development refers to a process that, along with environmental protection, considers the needs of both present and future generations. Present society feels a great need for sustainable development. The following reasons are responsible for this - 1. Preventing environmental degradation. 2. Maintaining biodiversity, i.e., sustaining the existence of various living organisms in the world. 3. Maintaining the quality of life of present and future generations. 4. Protecting present and future generations from the adverse effects of environmental change. 5. Solving the problem of unequal distribution of resources.
(i) What is meant by sustainable development?
(ii) Why does present society need sustainable development?
(iii) How does sustainable development help biodiversity?
(iv) State any two reasons for sustainable development.
Civics (1 Question)
Case Study 2: Political Conflict in Sri Lanka
Read the paragraph and answer the following questions:
In Sri Lanka, due to religious and linguistic diversity, a struggle for political assertion began. In 1948, Sri Lanka became an independent country, and as the Sinhala people were in the majority, they took control of the government and declared Sinhala the official language, giving it priority in universities and colleges. Priority was also given on this basis in government jobs. As a result, among the Tamil people, the acquisition of jobs, the recognition of their religion...
(i) What were the main reasons for the political conflict in Sri Lanka?
(ii) When did Sri Lanka become an independent country?
(iii) Which language did the majority Sinhala people declare as the official language after taking control of the government?
(iv) Which language was given priority in government jobs and educational institutions?
Part-K: Map Work (8 Marks)
- On the given map of India, mark any 4 out of the following 6 places: (4 Marks)
(i) Uttarakhand (Terrace farming) (ii) Gujarat (Black soil area) (iii) Kerala (State with high literacy rate) (iv) Karnataka (Country's coffee house) (v) Assam (Tea producing state) (vi) Maharashtra (Lonar Lake) - On the given map of Punjab before 1947, mark any 4 out of the following 6 places: (4 Marks)
(i) Talwandi (Nankana Sahib) (ii) Sultanpur Lodhi (iii) Saidpur (Eminabad) (iv) Kartarpur (v) Lahore (vi) Bathinda
