PSEB Social Science Guess Paper March 2026 - Class 10th Full Syllabus (ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ)
ਪਿਆਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ, PSEB ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (2025-26) 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ, ਜਮਾਤ 10ਵੀਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਸ਼ੇ ਲਈ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੈਸ ਪੇਪਰ (Guess Paper) ਹੈ। ਇਸ PSEB Social Science Guess Paper March 2026 ਵਿੱਚ ਅੰਕ ਵੰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਦੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪੈਟਰਨ ਅਤੇ ਅੰਕ ਵੰਡ (Exam Pattern & Marks Distribution)
ਤੁਹਾਡਾ ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ 80 ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਮਾਂ 3 ਘੰਟੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਨੂੰ 6 ਭਾਗਾਂ (ੳ, ਅ, ੲ, ਸ, ਹ, ਅਤੇ ਕ) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ:
| ਭਾਗ (Part) | ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ | ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅੰਕ | ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ | ਕੁੱਲ ਅੰਕ |
|---|---|---|---|---|
| ੳ (A) | ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQs) | 1 | 10 | 10 |
| ਅ (B) | ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (Objective) | 1 | 10 | 10 |
| ੲ (C) | ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ (Short Answer) | 3 | 8 | 24 |
| ਸ (D) | ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ (Long Answer) | 5 | 4 (100% ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੋਟ) | 20 |
| ਹ (E) | ਕੇਸ ਸਟਡੀ/ਸਰੋਤ ਆਧਾਰਿਤ | 4 | 2 | 8 |
| ਕ (F) | ਨਕਸ਼ਾ ਕਾਰਜ (Map Work) | 4 | 2 | 8 |
| ਕੁੱਲ | 80 |
ਨੋਟ: ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ (ਭਾਗ ਸ) ਵਿੱਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਗੈਸ ਪੇਪਰ 2026 (ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ)
ਸਮਾਂ: 3 ਘੰਟੇ | ਕੁੱਲ ਅੰਕ: 80
ਭਾਗ (ੳ): ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ($10 \times 1 = 10$ ਅੰਕ)
ਭੂਗੋਲ
- ਕੱਚਾ ਲੋਹਾ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸੋਮਾ ਹੈ?
(ੳ) ਮੁੜ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ (ਅ) ਜੈਵਿਕ ਸੋਮਾ (ੲ) ਲਗਾਤਾਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ (ਸ) ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ - ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਬੰਜਰ ਹੋਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ?
(ੳ) ਸੰਘਣੀ ਖੇਤੀ (ਅ) ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੰਜਾਈ (ੲ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ (ਸ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਰਨ ਕਾਰਨ
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ
- ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
(ੳ) ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ (ਅ) ਗੁਣਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ (ੲ) ੳ ਅਤੇ ਅ ਦੋਵੇਂ (ਸ) ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ - ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ?
(ੳ) 1990 ਈ. (ਅ) 1991 ਈ. (ੲ) 1992 ਈ. (ਸ) 1993 ਈ. - ਉਹ ਵਪਾਰ ਜੋ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
(ੳ) ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ (ਅ) ਖੇਤਰੀ ਵਪਾਰ (ੲ) ੳ ਅਤੇ ਅ ਦੋਵੇਂ (ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
ਇਤਿਹਾਸ
- ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਿਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੋਈ?
(ੳ) ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਅ) ਪਟਨਾ (ੲ) ਨੰਦੇੜ (ਸ) ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ - ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ?
(ੳ) ਖੜਕ ਸਿੰਘ (ਅ) ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ (ੲ) ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ (ਸ) ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ - ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ?
(ੳ) 1947 ਈ. (ਅ) 1950 ਈ. (ੲ) 1966 ਈ. (ਸ) 1971 ਈ. - ਪਹਿਲੇ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਨ ਕੀ ਸੀ?
(ੳ) ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਦਾਰੀ (ਅ) ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦਾ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨਾ (ੲ) ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ (ਸ) ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਕਦੀ ਦੇਣਾ
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ
- ਇਸਾਈਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਹਿੰਸਾ ਕਿਹੜੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ ਸੀ?
(ੳ) ਓੜੀਸ਼ਾ (ਅ) ਕੇਰਲ (ੲ) ਰਾਜਸਥਾਨ (ਸ) ਮਨੀਪੁਰ
ਭਾਗ (ਅ): ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ($10 \times 1 = 10$ ਅੰਕ)
- ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ:
ੳ. ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਫਲੱਡ __________ ਨਾਲ਼ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। (ਇਕਨੌਮਿਕਸ)
ਅ. ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ __________ ਮਿੱਟੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (ਭੂਗੋਲ)
ੲ. ਮਲਕੀਅਤ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ __________ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ)
ਸ. ਬਾਬਰ ਨੇ ਇਬਰਾਹੀਮ ਲੋਧੀ ਨੂੰ __________ ਦੀ ਲੜਾਈ (1526 ਈ.) ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। (ਇਤਿਹਾਸ)
ਹ. ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ __________ ਵੱਲੋਂ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। (ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ) - ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਦਿਓ:
ੳ. ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧਰਾਤਲ ਉੱਪਰ ਲਗਭਗ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤਰ ਮੈਦਾਨ ਹਨ? (ਭੂਗੋਲ)
ਅ. ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਕਿਹੜੀ ਹੈ? (ਭੂਗੋਲ)
ੲ. SENSEX ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ। (ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ)
ਸ. ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ? (ਇਤਿਹਾਸ)
ਹ. ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂਇਕ ਅਦਾਲਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ? (ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ)
ਭਾਗ (ੲ): ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ($8 \times 3 = 24$ ਅੰਕ)
(ਉੱਤਰ 30-50 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।)
ਭੂਗੋਲ
- ਭੋਂ-ਖੋਰ (Soil Erosion) ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿਓ।
- ਜਲੋਢੀ ਮਿੱਟੀ (Alluvial Soil) ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਖਾਸੀਅਤਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰ (ਇਲਾਕੇ) ਦੱਸੋ।
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ
- ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਧਨ ਸਬੰਧੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
- ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਲਿਖੋ।
ਇਤਿਹਾਸ
- ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨੀਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ ਦੱਸੋ।
- ਪਹਿਲੇ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਲਿਖੋ।
- ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ
- ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜਨ-ਸਹਿਭਾਗਤਾ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਕਦਮ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਭਾਗ (ਸ): ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ($4 \times 5 = 20$ ਅੰਕ)
(ਉੱਤਰ 80-100 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੋਟ ਹੈ।)
ਭੂਗੋਲ
- ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ (Resource Planning) ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ? ਭਾਰਤ ਲਈ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਜਾਂ
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਕੋਈ ਪੰਜ ਤਰੀਕੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖੋ।
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ
- ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ?
ਜਾਂ
ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਕਲਿਆਣ (Welfare) ਸਬੰਧੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
ਇਤਿਹਾਸ
- ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ? ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਾਰਨ ਲਿਖੋ।
ਜਾਂ
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ
- ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਮੁੱਖ ਵੰਗਾਰਾਂ (Challenges) ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
ਜਾਂ
ਗੁਟ-ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਦੀ ਨੀਤੀ 'ਤੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਨੋਟ ਲਿਖੋ।
ਭਾਗ (ਹ): ਕੇਸ ਸਟਡੀ/ਸਰੋਤ ਆਧਾਰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ($2 \times 4 = 8$ ਅੰਕ)
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ। (ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ)
ਸਰੋਤ (A): ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (GDP) ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ (IT) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ (Communication) ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸੈਕਟਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ (Infrastructure) ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਤੇਜ਼ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਵਰਗੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (GDP) ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹੈ?
- IT ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਕਾਰਕ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ?
- ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਕੀ ਹਨ?
- ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਕਮੀ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ?
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ। (ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ)
ਸਰੋਤ (B): ਇੱਕ ਸਫਲ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਹੋਵੇ। ਜਨ-ਸਹਿਭਾਗਤਾ ਕੇਵਲ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨਾ, ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਗਰੁੱਪਾਂ (Pressure Groups) ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਜ (Civil Society) ਸੰਗਠਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਣਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਵਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਮਨਮਰਜ਼ੀਆਂ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਸਫਲ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
- ਜਨ-ਸਹਿਭਾਗਤਾ ਕੇਵਲ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ?
- ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਕੀ ਹਨ?
- ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਘੱਟ ਹੋਣ ਨਾਲ ਲੋਕਤੰਤਰ 'ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
ਭਾਗ (ਕ): ਨਕਸ਼ਾ ਕਾਰਜ ($2 \times 4 = 8$ ਅੰਕ)
- ਭੂਗੋਲ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 6 ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ 4 ਸਥਾਨ ਭਰੋ: [Image of India Map Placeholder]
ੳ. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੰਗਲ ਵਾਲਾ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਅ. ਕੋਈ ਇੱਕ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਖੇਤਰ
ੲ. ਰਾਮਸਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ (ਜਿਵੇਂ: ਹਰੀਕੇ)
ਸ. ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ
ਹ. ਕੋਈ ਇੱਕ ਕੋਲਾ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ
ਕ. ਲੋਨਾਰ ਝੀਲ - ਇਤਿਹਾਸ: 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 6 ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ 4 ਸਥਾਨ ਭਰੋ:
ੳ. ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
ਅ. ਭੰਗਾਣੀ (ਲੜਾਈ)
ੲ. ਸਰਹਿੰਦ
ਸ. ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ
ਹ. ਲਾਹੌਰ
ਕ. ਰਾਮਨਗਰ (ਲੜਾਈ)
