Social Science Question Paper
Roll No. __________
Maximum marks: 80
Time allowed: 3 hours
810
[Map of India]
Total No. of Questions : 6]
[Total No. of Printed Pages: 14
(Punjabi Version)
ਨੋਟ :
- (i) ਆਪਣੀ ਉੱਤਰ-ਪੱਤਰੀ ਦੇ ਟਾਈਟਲ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਾ-ਕੋਡ/ਪੇਪਰ-ਕੋਡ ਵਾਲੇ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾ-ਕੋਡ/ਪੇਪਰ-ਕੰਡ 810 ਜ਼ਰੂਰ ਦਰਜ ਕਰੋ ਜੀ ।
- (ii) ਉੱਤਰ-ਪੱਤਰੀ ਲੈਂਦੇ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਪੰਨੇ ਗਿਣ ਕੇ ਦੇਖ ਲਓ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਟਾਈਟਲ ਸਹਿਤ 16 ਪੰਨੇ ਹਨ ਅਤੇ ਠੀਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਹਨ ।
- (iii) ਉੱਤਰ-ਪੱਤਰੀ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਪੈਨਾ/ਪੰਨੇ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸਨ/ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।
- (iv) ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ।
- (v) ਹਰ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਨੋਟ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ । ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨ ।
- (vi) ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਦੇ ਕੁੱਲ ਛੇ ਭਾਗ ਹਨ । ਭਾਗ-ੳ ਵਿੱਚ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ, ਭਾਗ-ਅ ਵਿੱਚ ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ, ਭਾਗ-ੲ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ. ਭਾਗ-ਸ ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (100% ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੋਟ), ਭਾਗ-ਹ ਸਰੋਤ ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਾਗ-ਕ ਨਕਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹਨ ।
- (vii) ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਨਾਲ ਨੱਥੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ।
- (viii) ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਉੱਤਰ-ਪੱਤਰੀ ਨਾਲ ਨੱਥੀ ਕਰ ਦਿਓ ।
ਭਾਗ-ੳ
1. ਹਰੇਕ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਇੱਕ ਅੰਕ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ : 16×1=16
(i) ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਲਗਭਗ ਕਿੰਨ੍ਹਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਣੀ ਹੈ ?
- (ੳ) 50%
- (ਅ) 60%
- (ੲ) 71%
- (ਸ) 80%
Answer: (ੲ) 71%
(ii) ਕਪਾਹ, ਜਵਾਰ, ਅਲਸੀ, ਤੰਬਾਕੂ ਅਤੇ ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਮਿੱਟੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
- (ੳ) ਲਾਲ ਮਿੱਟੀ
- (ਅ) ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ
- (ੲ) ਮਾਰੂਥਲੀ ਮਿੱਟੀ
- (ਸ) ਪਰਬਤੀ ਮਿੱਟੀ
Answer: (ਅ) ਕਾਲੀ ਮਿੱਟੀ
(iii) ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
- (ੳ) ਚੀਨ
- (ਅ) ਅਮਰੀਕਾ
- (ੲ) ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ
- (ਸ) ਭਾਰਤ
Answer: (ੳ) ਚੀਨ
(iv) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਖਾ 50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਸਲਾਨਾ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
- (ੳ) ਸਥਾਈ ਖੇਤੀ
- (ਅ) ਸਥਾਨਅੰਤਰੀ ਖੇਤੀ
- (ੲ) ਗਿੱਲੀ ਖੇਤੀ
- (ਸ) ਖੁਸ਼ਕ ਖੇਤੀ
Answer: (ਸ) ਖੁਸ਼ਕ ਖੇਤੀ
(v) ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ?
- (ੳ) ਜਿਆਦਾ ਵਰਖਾ ਦਾ ਆਉਣਾ
- (ਅ) ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਫੱਟਣਾ
- (ੲ) ਬੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਟੁੱਟ ਜਾਣਾ
- (ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
Answer: (ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
(vi) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਸਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਾਲੀਕਟ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਕਪਤਾਨ ਕੌਣ ਸੀ ?
- (ੳ) ਵਾਸਕੋ-ਡਾ-ਗਾਮਾ
- (ਅ) ਹਿਊਨ ਸਾਂਗ
- (ੲ) ਕੋਲੰਬਸ
- (ਸ) ਨੀਲਸਨ
Answer: (ੳ) ਵਾਸਕੋ-ਡਾ-ਗਾਮਾ
(vii) 1820 ਈ ਵਿੱਚ ਥਾਮਸ ਮੁਨਰੋ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਲਗਾਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਿਹੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ?
- (ੳ) ਰੋਈਅਤਵਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧ
- (ਅ) ਮਹਿਲਵਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧ
- (ੲ) ਇਜਾਰੇਦਾਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ
- (ਸ) ਬਟਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧ
Answer: (ੳ) ਰੋਈਅਤਵਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧ
(viii) 1857 ਈ. ਦਾ ਵਿਦਰੋਹ ਕਿੱਥੋਂ ਸੁਰੂ ਹੋਇਆ ?
- (ੳ) ਦਿੱਲੀ
- (ਅ) ਕਾਨ੍ਹਪੁਰ
- (ੲ) ਬੈਰਕਪੁਰ
- (ਸ) ਮੇਰਠ
Answer: (ਸ) ਮੇਰਠ
(ix) ਸੱਤਿਆ ਸੋਧਕ ਸਮਾਜ ਨਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਨੇ ਕੀਤੀ?
- (ੳ) ਸ੍ਰੀ ਨਰਾਇਣ ਗੁਰੂ
- (ਅ) ਪੇਰਿਆਰ ਰਾਮਾ ਸਵਾਮੀ
- (ੲ) ਵੀਰੇਸਲਿੰਗਮ
- (ਸ) ਜੋਤਿਬਾ ਫੂਲੇ
Answer: (ਸ) ਜੋਤਿਬਾ ਫੂਲੇ
(x) ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
- (ੳ) 1885 ਈ., ਬੰਬਈ
- (ਅ) 1885 ਈ., ਕਲਕੱਤਾ
- (ੲ) 1885 ਈ., ਬੰਗਾਲ
- (ਸ) 1885 ਈ., ਮਦਰਾਸ
Answer: (ੳ) 1885 ਈ., ਬੰਬਈ
(xi) ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
- (ੳ) 1942 ਈ.
- (ਅ) 1915 ਈ.
- (ੲ) 1924 ਈ.
- (ਸ) 1920 ਈ.
Answer: (ੳ) 1942 ਈ.
(xii) ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮਸੌਦਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕੌਣ ਸਨ ?
- (ੳ) ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ
- (ਅ) ਡਾ. ਬੀ. ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ
- (ੲ) ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ
- (ਸ) ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ
Answer: (ਅ) ਡਾ. ਬੀ. ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ
(xiii) ਸੰਸਦ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਸਦਨਾਂ 'ਚ ਹੋਏ ਮੱਤਭੇਦ ਨੂੰ ਕੌਣ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
- (ੳ) ਸਪੀਕਰ
- (ਅ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ
- (ੲ) ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
- (ਸ) ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
Answer: (ੲ) ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
(xiv) ਜਨਹਿਤ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕਦੋਂ ਦਰਜ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
- (ੳ) ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ
- (ਅ) ਸਰਕਾਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ
- (ੲ) ਜਨਤਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ
- (ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
Answer: (ੲ) ਜਨਤਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ
(xv) ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੇਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸੰਵਿਧਾਨ 'ਚ ਕਿਹੜਾ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
- (ੳ) ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ
- (ਅ) ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਿਰੁੱਧ ਅਧਿਕਾਰ
- (ੲ) ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ
- (ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
Answer: (ੲ) ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ
(xvi) ਅਸੀਂ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਜਾਂ ਲੋਨ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਮਕਸਦ ਲਈ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
- (ੳ) ਕਾਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ
- (ਅ) ਮਕਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ
- (ੲ) ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ
- (ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
Answer: (ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
ਭਾਗ-ਅ
2. ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ : 12×1=12
ਖਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੇ :
(i) ਮਿੱਟੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ _________ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਪਰਤ ਹੈ ।
Answer: ਉੱਪਰਲੀ
(ii) ਜਦੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸੈਨਿਕ ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਹਾੜੀ ਕਬੀਲੇ _________ ਨੇ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।
Answer: ਸਿੰਘਪੋ
(iii) 'ਬੰਦੇ ਮਾਤਰਮ' ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ _________ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ।
Answer: ਬੰਕਿਮ ਚੰਦਰ ਚੈਟਰਜੀ
(iv) ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ _________ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
Answer: ਕੁੰਜੀ
ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਚੁਨ ਕੇ ਲਿਖੋ :
(v) ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
Answer: ਗਲਤ
(vi) ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਆਈ। (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
Answer: ਗਲਤ
(vii) ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਰਾਬਰ ਹਾਂ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
Answer: ਸਹੀ
(viii) ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
Answer: ਗਲਤ
ਭਾਗ-ਅ (Continued)
2. ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ : 12×1=12
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਇੱਕ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਦਿਓ :
(ix) ਕਿਸੇ ਵਪਾਰੀ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾਂ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਸੰਬੰਧੀ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
Answer: ਚਾਲੂ ਖਾਤਾ (Current Account)
(x) ਆਫਤ ਕਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
Answer: ਕੋਈ ਵੀ ਅਣਹੋਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਘਟਨਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਾਨੀ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇ (Any sudden natural or man-made event causing damage to life and property)
(xi) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਕਦੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ?
Answer: 1853 ਈ. (1853 AD)
(xii) ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
Answer: ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ, ਰੰਗ, ਨਸਲ, ਧਰਮ, ਲਿੰਗ ਆਦਿ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਭੇਦਭਾਵ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (Social inequality means discrimination against people based on caste, color, race, religion, gender etc.)
ਭਾਗ-ੲ
3. ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ 2 ਅੰਕ ਹਨ । ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ 30 ਤੋਂ 50 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਉ : 6×2=12
(i) ਸਾਧਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।
Answer: ਸਾਧਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਾਧਨ (Main types of resources are: Natural resources, Human resources and Human-made resources.)
(ii) ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਤੱਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
Answer: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਹਨ: ਭੂਮੀ, ਜਲਵਾਯੂ, ਮਿੱਟੀ, ਸਿੰਚਾਈ, ਖਾਦਾਂ, ਬੀਜ ਅਤੇ ਮੰਡੀਕਰਨ (Factors affecting agriculture are: Land, Climate, Soil, Irrigation, Fertilizers, Seeds and Marketing.)
(iii) ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੇ ।
Answer: ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹਨ: ਪੁਰਤਗਾਲੀ, ਡੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼, ਫਰਾਂਸੀਸੀ (European powers that came to India during the modern period were: Portuguese, Dutch, English, French.)
(iv) 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
Answer: 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਕਾਫ਼ੀ ਖਰਾਬ ਸੀ। ਉਹ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸਨ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। (In the 19th century, the condition of women was very bad. They were confined to homes, deprived of education and property rights, and had no place in society.)
(v) ਸੰਵਿਧਾਨ 26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
Answer: ਸੰਵਿਧਾਨ 26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਨ 1930 ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਸਵਰਾਜ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਗਣਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ। (The constitution was implemented on 26 January 1950 because on this day in 1930, Poorna Swaraj Day was celebrated and with this India became a republic.)
(vi) ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
Answer: ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਬਿੱਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੋਵੇਂ ਸਦਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਅਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (To make a law in Parliament, a bill is introduced, which after debate and voting in both houses becomes law after getting approval from the President.)
ਭਾਗ-ਸ
4. ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ 80 ਤੋਂ 100 ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਓ । ਹਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ 5 ਅੰਕ ਹਨ : 4×5=20
(i) ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕੱਚਾ ਲੋਹਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
Answer: ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ: ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ: ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣਾ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਰੋਕਣਾ, ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ। ਕੱਚਾ ਲੋਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਕੱਚਾ ਲੋਹਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਨ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਹੈਮੇਟਾਈਟ, ਮੈਗਨੇਟਾਈਟ ਅਤੇ ਲਿਮੋਨਾਈਟ। (Soil conservation: The following measures can be taken for soil conservation: planting trees, preventing deforestation, reducing the use of chemical fertilizers and using organic fertilizers. Iron ore and its types: Iron ore is mainly found in China, Australia, Brazil and India. Its main types are: Hematite, Magnetite and Limonite.)
(ii) ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਦਯਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਜਾਂ
ਜੋਤਿਬਾ ਫੂਲੇ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ? ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ ।
Answer: ਸਵਾਮੀ ਦਯਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ: ਸਵਾਮੀ ਦਯਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਜੋਤੀਬਾ ਫੂਲੇ ਦੇ ਕਾਰਜ: ਜੋਤੀਬਾ ਫੂਲੇ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੱਤਿਆ ਸੋਧਕ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਛੂਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਰਾਬਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। (Contribution of Swami Dayanand Saraswati: Swami Dayanand Saraswati made significant contributions in the field of modern education system. He founded the Arya Samaj and emphasized education based on the Vedas. He also established educational institutions for girls. Works of Jyotiba Phule: Jyotiba Phule did many works to improve the condition of the lower castes. He founded the Satyashodhak Samaj and worked for the education and social equality of untouchables. He also opened schools for girls and promoted widow remarriage.)
(iii) ਰੈਗੂਲੇਟਿੰਗ ਐਕਟ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕਤਾ 'ਤੇ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
Answer: ਰੈਗੂਲੇਟਿੰਗ ਐਕਟ: ਰੈਗੂਲੇਟਿੰਗ ਐਕਟ 1773 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਸੀ। ਇਸ ਐਕਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣੀ ਸੀ। ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕਤਾ: ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕਤਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਧਰਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚਾ ਮੰਨਣਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭੇਦਭਾਵ ਕਰਨਾ। ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕਤਾ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। (Regulating Act: The Regulating Act was a law passed by the British government in 1773. The purpose of this Act was to regulate the functioning of the East India Company and to lay the foundation of British rule in India. Communalism: Communalism means considering one's own religion superior to other religions and discriminating against people of other religions. Communalism creates divisions in society and is a threat to the unity and integrity of the country.)
(iv) ਭਾਰਤ 'ਚ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਸੰਸਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ ਲਿਖੋ ।
Answer: ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜਪਾਲਿਕਾ ਦਾ ਦਖਲ ਘੱਟ ਕਰਨਾ, ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੇਣਾ। ਸੰਸਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ: ਸੰਸਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ ਹਨ: ਕਾਰਜਪਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ, ਬਹੁਮਤ ਦਲ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ, ਰਾਜ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦਾ ਨਾਮਾਤਰ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ। (Independence of Judiciary: Several provisions have been made in the Constitution to make the judiciary independent and impartial in India. Such as reducing the interference of the executive in the appointment of judges, securing the tenure of judges and giving financial autonomy to the judiciary. Features of Parliamentary Government: The main features of parliamentary government are: cooperation of the executive and legislature, rule of the majority party, nominal head of the state and the principle of collective responsibility.)
ਭਾਗ-ਹ
5. ਪੈਰ੍ਹਾ ਪੜ੍ਹਨ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਉ : 5×2=10
ਤੇਲ ਦੇ ਬੀਜ ਜਿਵੇਂ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਸਰੋਂ, ਤੋਰੀਆ, ਸੂਰਜਮੁੱਖੀ ਅਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਆਦਿ ਤੋਂ ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਸਾਡੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹਨ । ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੁਰਾਕੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਤਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਰੋਂ ਅਤੇ ਤੋਰੀਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਣਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ (ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ `ਤੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਦੀ ਮੰਗ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ । ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਨੂੰ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੋਇਆਬੀਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਖੇਤਰ ਵੱਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਰਕਬੇ ਹੇਠ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਸਥਾਨ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਸਥਾਨ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
(i) ਸਰੋਂ ਅਤੇ ਤੋਰੀਆ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲ ਹੈ ?
Answer: ਸਰੋਂ ਅਤੇ ਤੋਰੀਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲ ਹੈ। (Sarson and Toria are the major crops of Punjab, Haryana, Uttar Pradesh, Rajasthan, and Madhya Pradesh.)
(ii) ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
Answer: ਖੁਰਾਕੀ ਤੇਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਸਰੋਂ, ਤੋਰੀਆ, ਸੂਰਜਮੁੱਖੀ ਅਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਆਦਿ ਹਨ। (The major crops producing edible oil are groundnut, mustard, toria, sunflower, and coconut, etc.)
(iii) ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਫਸਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
Answer: ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਫਸਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (Groundnut crop is mainly produced in Western and Southern India, especially in Gujarat and Maharashtra.)
(iv) ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਖੇਤਰ ਵੱਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
Answer: ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੋਇਆਬੀਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਖੇਤਰ ਵੱਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। (In today's era, the production area of soybean and sunflower crops is increasing.)
(v) ਤੇਲ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਰਾਜ ਦੂਸਰਾ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ?
Answer: ਤੇਲ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੂਸਰਾ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। (Maharashtra state holds the second position in oilseed production.)
ਭਾਗ-ਕ
6. ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦਸ ਸਥਾਨ ਭਰੋ : 10×1=10
- (i) ਜਲੋਢੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ - Answer: ਉੱਤਰ ਭਾਰਤੀ ਮੈਦਾਨ (North Indian Plains)
- (ii) ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ - Answer: ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ (North-Eastern India)
- (iii) ਪਰਬਤੀ ਬਨਸਪਤੀ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰ - Answer: ਹਿਮਾਲਿਆ ਖੇਤਰ (Himalayan Region)
- (iv) ਕੱਚਾ ਲੋਹਾ ਖੇਤਰ - Answer: ਝਾਰਖੰਡ/ਓਡੀਸ਼ਾ ਖੇਤਰ (Jharkhand/Odisha region)
- (v) ਸੋਨਾ ਖੇਤਰ - Answer: ਕਰਨਾਟਕ (Karnataka)
- (vi) ਬਾਕਸਾਈਟ ਖੇਤਰ - Answer: ਛੋਟਾ ਨਾਗਪੁਰ ਪਠਾਰ (Chota Nagpur Plateau)
- (vii) ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਖੇਤਰ - Answer: ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼/ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ (Madhya Pradesh/Maharashtra)
- (viii) ਕਣਕ ਖੇਤਰ - Answer: ਪੰਜਾਬ/ਹਰਿਆਣਾ (Punjab/Haryana)
- (ix) ਚਾਵਲ ਖੇਤਰ - Answer: ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ/ਤਮਿਲਨਾਡੂ (West Bengal/Tamil Nadu)
- (x) ਚਾਹ ਖੇਤਰ - Answer: ਅਸਾਮ/ਦਾਰਜੀਲਿੰਗ (Assam/Darjeeling)
- (xi) ਮਹਿਲਵਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਰਾਜ - Answer: ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼/ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (Uttar Pradesh/Madhya Pradesh)
- (xii) ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਖਾਨਾ - Answer: ਮੁੰਬਈ (Mumbai)
- (xiii) ਪਟਸਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਖਾਨਾ - Answer: ਕੋਲਕਾਤਾ (Kolkata)
- (xiv) ਫੋਰਟ ਸੈਂਟ ਜਾਰਜ - Answer: ਚੇਨਈ (Chennai)
- (xv) ਗੇਟਵੇ ਆਫ ਇੰਡੀਆ - Answer: ਮੁੰਬਈ (Mumbai)
