ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਲੰਬੀ ਉਮਰ: ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਰਟ
ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਦੋਸਤੋ! ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਣਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਹੋਏ Sample Registration System (SRS) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ (Life Expectancy) ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਉਮੀਦ (Life Expectancy) ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਪਾੜਾ
ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ (2019-23) 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 73.1 ਸਾਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਕੇਵਲ 68.8 ਸਾਲ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਰਕ ਹੋਰ ਵੀ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਔਰਤਾਂ 72.2 ਸਾਲ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ 65.9 ਸਾਲ ਹੈ।
- ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 6.3 ਸਾਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪਾੜਾ ਹੈ।
- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਰਕ 4.3 ਸਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ (National Average) 'ਤੇ ਇਹ ਪਾੜਾ ਲਗਭਗ 4 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ।
ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ (2019-2023)
| ਰਾਜ (State) | ਔਰਤਾਂ (ਸਾਲ) | ਮਰਦ (ਸਾਲ) | ਉਮਰ ਦਾ ਫਰਕ (Gap) |
|---|---|---|---|
| ਪੰਜਾਬ | 73.1 | 68.8 | 4.3 ਸਾਲ |
| ਹਰਿਆਣਾ | 72.2 | 65.9 | 6.3 ਸਾਲ |
| ਭਾਰਤ (ਕੁੱਲ ਔਸਤ) | 72.5 | 68.5 | 4.0 ਸਾਲ |
ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਘਟਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਕਾਰਨ ਹਨ:
- ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ (Substance Abuse): ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤੋਂ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
- ਕੰਮਕਾਜੀ ਖ਼ਤਰੇ (Occupational Hazards): ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਉਸਾਰੀ (Construction) ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ (Stress): ਘਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਬੋਝ ਕਾਰਨ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
- ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ: ਮਰਦ ਅਕਸਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਛੋਟੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਣ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਹੈ?
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ Maternal Care (ਮਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ) ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਪੋਸ਼ਣ (Nutrition) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 7.6 ਸਾਲ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ (Conclusion)
ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ (Lifestyle) ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਣਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਲੋੜ ਹੈ।
