ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਬੋਰਡ ਵੱਲੋਂ 2025-26 ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਸਟਰਕਚਰ ’ਚ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ
ਮੋਹਾਲੀ, 8 ਦਸੰਬਰ 2025 – ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਵੱਲੋਂ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2025-26 ਲਈ ਬੋਰਡ ਕਲਾਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਦੇ ਸਟਰਕਚਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਣਾਤਮਕ ਸਮਝ (Conceptual Understanding) ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਬੋਰਡ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਦਲੇਗਾ?
- ਬੋਰਡ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁਣ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ Objective Type ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 40% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 25% ਤੱਕ ਰੱਖੇ ਜਾਣਗੇ।
- ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ Objective type ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 25% ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
- ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ 100% ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਾਲ ਤੋਂ 2025-26 ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ, ਘਟੋ-ਘੱਟ 25%ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਵ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਠ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਉਣੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ 75% ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣਗੇ।
- ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਵੱਲੋਂ ਬੋਰਡ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੋਰ ਉੱਚਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮੰਤਵ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਦਾ Difficulty level ਦੀ ਵੰਡ ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ 40% ਔਸਤ ਤੋਂ ਘੱਟ (Below average), 40% ਔਸਤ (average) 20% ਔਸਤ ਤੋਂ ਵੱਧ (Above average) मी, ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ 30% ਔਸਤ ਤੋਂ ਘੱਟ (Below average), 40% ਔਸਤ (average) 30% ਔਸਤ ਤੋਂ हॅप (Above average) ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।।
ਕਠਿਨਾਈ ਪੱਧਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਕਠਿਨਾਈ (Difficulty Level) ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ:
| ਕਿਸਮ | ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ |
|---|---|
| ਆਸਾਨ (Below Average) | 30% |
| ਸਧਾਰਣ (Average) | 40% |
| ਮੁਸ਼ਕਲ (Above Average) | 30% |
2018-19 ਵਾਲੇ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਾਪਸੀ
ਬੋਰਡ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2018-19 ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁੜ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਡਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2025-26 ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ
- ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਪੇਪਰ ਪੈਟਰਨ ਮੁਤਾਬਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
- ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ ਟੈਸਟ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੇਂ ਸਟਰਕਚਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ।
- ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਪੈਟਰਨ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਣ।
ਬੋਰਡ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਸਤੀਖਤ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਪੱਤਰ
ਇਹ ਪੱਤਰ ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਦੇ ਉਪ-ਸਚਿਵ (ਅਕਾਦਮਿਕ) ਵੱਲੋਂ ਹਸਤੀਖਤ ਕਰਕੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਪੀ ਸੰਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਨਵੀਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਲਾਗੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਬੋਰਡ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੇਂ ਪੇਪਰ ਸਟਰਕਚਰ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਰੱਟ ਲਗਾ ਕੇ ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਘਟੇਗੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਕਲਪਕ ਸਮਝ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ।
PSEB Announces Major Overhaul for Board Exams: Shifts Focus to Conceptual Learning
MOHALI — In a decisive move to modernize education standards in the state, the Punjab School Education Board (PSEB) has announced significant changes to the examination pattern for Classes 8, 10, and 12 for the upcoming academic session (2025-26). The Board aims to move away from rote memorization and towards a deeper, conceptual understanding of subjects.
In an official letter released today, the Board outlined a new strategy designed to restore the academic rigor of the pre-pandemic era (2018-19).
Key Changes to the Question Paper Structure
The new guidelines introduce three major shifts in how students will be tested:
- Reduction in Objective Questions: The percentage of objective-type questions has been slashed. Previously constituting 40% of the exam, these questions will now make up only 25% of the paper.
- Focus on Inner Chapter Content: In previous years, 100% of the questions were drawn from the "back-of-chapter" exercises. Moving forward, at least 25% of questions must be sourced directly from the internal text and content of the chapters. This ensures students read the lessons thoroughly rather than just memorizing exercise answers.
- Increased Difficulty Standards: The Board is adjusting the difficulty matrix to challenge students further. The percentage of "Above Average" difficulty questions has been increased, while "Below Average" (easy) questions have been reduced.
New Difficulty Matrix Breakdown
The Board provided a clear comparison of the old vs. new difficulty distribution:
| Difficulty Level | Previous Standard | New Standard (2025-26) |
|---|---|---|
| Below Average (Easy) | 40% | 30% |
| Average | 40% | 40% |
| Above Average (Difficult) | 20% | 30% |
Restoring Pre-COVID Standards
The letter explicitly mentions that these changes are intended to bring the examination standards back to the level of the 2018-19 academic session. The relaxations provided during the COVID-19 pandemic are officially being rolled back to ensure students are competitive and academically robust.
Instructions for Teachers and Schools
District Education Officers have been instructed to disseminate this information immediately to all teachers handling classes 8, 10, and 12. Teachers are advised to pivot their teaching methods and preparation strategies to align with this new format, ensuring students are well-prepared for the more rigorous demands of the 2025-26 board exams.
